Syria, quốc gia Trung Đông từng trải qua nhiều năm chiến tranh và bất ổn chính trị, vừa công bố một thông tin gây chấn động: hơn 8 triệu người dân Syria đã từng bị các cơ quan tình báo và an ninh dưới thời nhà cầm quyền Bashar al-Assad truy nã. Con số khổng lồ này, tương đương 1/3 dân số Syria, đặt ra những câu hỏi lớn về tương lai của đất nước và số phận của hàng triệu người dân vô tội.
Ngày 24 tháng 5 năm 2025, tại một cuộc họp báo ở Damascus, người phát ngôn Bộ Nội vụ Syria Noureddine al-Baba tiết lộ rằng “số người bị chính quyền cũ truy nã vì lý do chính trị đã vượt quá 8 triệu người”. Thông tin này đã gây sốc cho cả cộng đồng quốc tế và người dân Syria, những người vốn đã phải chịu đựng quá nhiều đau khổ trong suốt cuộc chiến tranh kéo dài.
Theo báo New York Times, dưới thời tổng thống Bashar al-Assad và cả thời cha của ông cai trị Syria, bất kỳ ai bị các cơ quan tình báo, an ninh hoặc quân đội Syria truy nã đều có tên trong danh sách được kiểm tra tại các sân bay, cửa khẩu hoặc đồn cảnh sát và đối mặt với nguy cơ bị bỏ tù.
Nhiều người bị cáo buộc tham gia hoặc cổ vũ biểu tình, “phá hoại uy tín của nhà nước”, liên lạc với các bên nước ngoài, tài trợ và hỗ trợ “chủ nghĩa khủng bố”… Những cáo buộc mơ hồ và thiếu bằng chứng này đã khiến hàng triệu người dân Syria rơi vào cảnh sống trong sợ hãi, không biết khi nào mình sẽ bị bắt giữ.
Tại Syria, người ta hay gọi là “có tên” khi đề cập đến việc hàng triệu công dân có tên trong danh sách truy nã dưới thời ông Assad. Câu chuyện của nhà báo Kazem Togan, người đã yêu cầu nhân viên kiểm tra hộ chiếu kiểm tra xem ông “có tên” hay không khi trở về Syria sau 12 năm xa xứ, là một ví dụ điển hình cho tình trạng này.
Tháng 12 năm 2024, tổng thống Syria Bashar al-Assad bị phe nổi dậy lật đổ và phải rời khỏi đất nước. Ông Ahmed al-Sharaa (còn được gọi là Abu Mohammed al-Jolani), người đứng đầu nhóm Hồi giáo Hayat Tahrir al-Sham, đã trở thành nhà lãnh đạo trên thực tế của Syria. Sự thay đổi chính trị này đã mang đến một tia hy vọng cho người dân Syria, những người mong muốn một tương lai tươi sáng hơn.
Trong một động thái bất ngờ, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã dỡ bỏ mọi lệnh trừng phạt đối với Chính phủ Syria và Washington đang xem xét khả năng bình thường hóa quan hệ với Damascus. Quyết định này đã được Syria hoan nghênh và coi là “bước đi tích cực theo đúng hướng nhằm giảm bớt những khó khăn về kinh tế và nhân đạo tại Syria”.
Ngày 14 tháng 5 năm 2025, ông Trump trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên trong 25 năm qua gặp một nhà lãnh đạo Syria, sau khi tuyên bố sẽ dỡ bỏ trừng phạt với hy vọng mở ra con đường mới cho Syria, quốc gia bị chiến tranh tàn phá.
Chính quyền mới của Syria đang phải đối mặt với một bài toán khó: làm thế nào để giải quyết vấn đề 8 triệu người bị truy nã một cách công bằng và hiệu quả? Ông Khaled al-Abdullah, một quan chức Bộ Nội vụ Syria, cho biết: “Tất nhiên chúng tôi đã tha thứ cho nhiều trường hợp, như những người bị truy nã về vấn đề nghĩa vụ quân sự. Đây là một phần rất lớn. Chúng tôi đã gác lại những hồ sơ này”.
Tuy nhiên, ông cho biết chính quyền mới sẽ không hủy bỏ các phán quyết của tòa án dân sự và một số cáo buộc hình sự trước đây. Điều này cho thấy rằng, việc gỡ bỏ truy nã cho 8 triệu người không phải là một quá trình đơn giản và sẽ đòi hỏi nhiều nỗ lực và thời gian.
Việc xác định danh tính của 8 triệu người bị truy nã là một thách thức không nhỏ. Hơn nữa, việc phân loại các trường hợp và quyết định ai được tha thứ, ai phải chịu trách nhiệm trước pháp luật cũng là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự công bằng và minh bạch.
Ngoài ra, chính quyền mới của Syria cũng cần phải giải quyết những hậu quả tâm lý mà việc bị truy nã đã gây ra cho hàng triệu người dân. Việc sống trong sợ hãi và lo lắng trong suốt nhiều năm đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần và cuộc sống của họ.
Syria đang đứng trước một ngã rẽ lịch sử. Sự thay đổi chính trị, việc Mỹ dỡ bỏ cấm vận và những nỗ lực của chính quyền mới trong việc giải quyết vấn đề 8 triệu người bị truy nã đang mang đến những tia hy vọng cho tương lai của đất nước.
Tuy nhiên, con đường phía trước vẫn còn đầy rẫy những khó khăn và thách thức. Liệu Syria có thể vượt qua những khó khăn này và xây dựng một tương lai hòa bình, ổn định và thịnh vượng cho tất cả người dân của mình? Câu trả lời vẫn còn ở phía trước.
Vấn đề 8 triệu người Syria bị truy nã là một lời nhắc nhở về những hậu quả tàn khốc của chiến tranh và sự đàn áp chính trị. Nó cũng cho thấy tầm quan trọng của việc bảo vệ quyền con người và thúc đẩy hòa giải dân tộc trong các xã hội bị chia rẽ bởi xung đột.
Syria cần sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế để vượt qua những khó khăn hiện tại và xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn. Việc hỗ trợ tài chính, viện trợ nhân đạo và các chương trình hòa giải dân tộc là rất cần thiết để giúp Syria phục hồi và phát triển.
Việc giải quyết vấn đề 8 triệu người Syria bị truy nã không chỉ là một vấn đề pháp lý và hành chính, mà còn là một vấn đề chính trị và xã hội quan trọng. Việc đảm bảo công bằng, minh bạch và tôn trọng quyền con người trong quá trình này là chìa khóa để xây dựng niềm tin và hòa giải dân tộc. Chỉ khi đó, Syria mới có thể thực sự bước vào một kỷ nguyên mới của hòa bình và ổn định lâu dài.