Biến chứng bàn chân tiểu đường: Phòng ngừa ngay!

Một trường hợp bệnh nhân 67 tuổi suýt mất mạng chỉ vì một vết bỏng nhỏ ở chân do biến chứng của bệnh tiểu đường. Bài viết này là lời cảnh tỉnh sâu sắc về việc chăm sóc bàn chân cho những ai mắc căn bệnh này.

Tiểu Đường Và Biến Chứng Bàn Chân: Câu Chuyện Đau Lòng Từ Bệnh Viện Bạch Mai

BSCKII Dương Minh Tuấn, Khoa Nội Tiết Đái Tháo Đường, Bệnh viện Bạch Mai vừa chia sẻ một ca bệnh đáng báo động: một bệnh nhân nam, 67 tuổi, nhập viện trong tình trạng nhiễm trùng hoại tử bàn chân trái nghiêm trọng. Điều đáng nói, khởi nguồn của tình trạng này chỉ là một vết bỏng nhỏ ở chân.

Bệnh nhân có tiền sử bệnh lý phức tạp: đái tháo đường type 2 đã 10 năm, đang tiêm insulin nhưng sai kỹ thuật (không thay đổi vị trí tiêm), tăng huyết áp 10 năm, bệnh thận mạn do đái tháo đường, suy thượng thận nghi do lạm dụng thuốc giảm đau không rõ loại.

Khoảng 2 tuần trước khi nhập viện, bệnh nhân xuất hiện các bóng nước ở ngón 1, 2, 3 bàn chân trái, sau đó tự vỡ, chảy dịch mủ hôi. Điều trị tại tuyến cơ sở trong 3 ngày không cải thiện, bệnh nhân được chuyển lên Bệnh viện Bạch Mai.

Khi nhập viện, bệnh nhân tỉnh táo, không sốt, mạch chi dưới bắt tốt, tim phổi ổn định. Tuy nhiên, bàn chân trái sưng nề, chảy mủ thối, hoại tử đen ngón 1 và 3. Xét nghiệm cho thấy tình trạng nhiễm trùng nặng với bạch cầu 26,6 G/L, CRP >160 mg/L, suy thận nặng (creatinin 288 µmol/L, ure 38 mmol/L), suy tim (NT-proBNP: 22.977), thiếu máu chưa rõ nguyên nhân. Nội soi dạ dày phát hiện loét dạ dày có chảy máu Forrest Ib, đã được cầm máu.

Ngay khi chuyển đến khoa Nội tiết, bệnh nhân được cấy máu, cấy mủ làm kháng sinh đồ, sử dụng kháng sinh phổ rộng, kiểm soát đường huyết và điều trị toàn diện các bệnh nền. Nhưng chỉ trong 48 giờ, diễn biến lâm sàng trở nên cực kỳ nguy kịch. Vùng hoại tử lan nhanh chóng từ bàn chân lên cổ chân, cẳng chân đến đùi. MRI cho thấy hình ảnh khí len lỏi giữa các tổ chức dưới da và cân cơ, nghĩ nhiều đến nhiễm Clostridium perfringens – tác nhân chính gây hoại thư sinh hơi, một trong những dạng nhiễm trùng mô mềm cấp tính nguy hiểm nhất, tiến triển tính bằng giờ và đe dọa tính mạng ngay lập tức.

“Bệnh nhân sốt cao liên tục, nhiễm khuẩn huyết, suy thận nặng hơn, trên nền nhiều bệnh mạn tính phối hợp. Tình huống lâm sàng trở nên căng thẳng đến nghẹt thở,” BS Tuấn chia sẻ.

Cuộc Hội Chẩn Khẩn Cấp Trong Đêm: Quyết Định Sinh Tử

Một cuộc hội chẩn khẩn cấp diễn ra ngay trong đêm với sự tham gia của nhiều chuyên khoa: Nội tiết, ngoại khoa, hồi sức, tim mạch, thận, gây mê hồi sức.

Tình huống đặt ra là một lựa chọn vô cùng khó khăn:

• Nếu tiếp tục điều trị nội khoa thì nguy cơ tử vong gần như chắc chắn.
• Nếu mổ cấp cứu thì khả năng sốc sau gây mê và tử vong trên bàn mổ cũng cực cao.

Chẩn đoán kết luận của người bệnh cho thấy: hoại tử nhiễm trùng đùi cẳng bàn chân trái nghi do Clostridium perfringens, nhiễm khuẩn huyết, SEPSIS, đợt cấp suy thận mạn, rung nhĩ cơn, suy tim mất bù, hở van 3 lá nhiều, xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày Forrest Ib, đái tháo đường type 2, suy thượng thận do thuốc.

Quyết định được đưa ra: Tiến hành phẫu thuật cắt cụt chi cấp cứu đến 1/3 giữa đùi trái, một phẫu thuật lớn trên nền bệnh nhân cực kỳ nguy kịch.

Chiến Thắng Tử Thần: Sống Sót Sau Đại Phẫu

BS Tuấn kể, không ai dám chắc bệnh nhân sẽ sống sót sau ca mổ. Nhưng ekip phẫu thuật và gây mê đã phối hợp tuyệt vời, bệnh nhân vượt qua được cửa tử đầu tiên. Ngày thứ nhất sau mổ, ai cũng thở phào. Bệnh nhân được chuyển đến Trung tâm Hồi sức Tích cực.

Ngày thứ 6, vết mổ tiến triển tốt dù còn đau nhiều, tình trạng nhiễm trùng, suy thận, suy tim đã ổn định dần.

Hành trình điều trị phía trước vẫn còn dài, và không ai dám chắc sẽ không có những biến cố mới. Nhưng ít nhất, bệnh nhân đã vượt qua giai đoạn sinh tử căng thẳng nhất.

Trường hợp bệnh nhân trên là một minh chứng rõ ràng cho thấy sự nguy hiểm của biến chứng bàn chân ở người bệnh tiểu đường. Vậy, nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này và làm thế nào để phòng ngừa?

Nguyên Nhân Gây Biến Chứng Bàn Chân Ở Bệnh Nhân Tiểu Đường

• Bệnh thần kinh ngoại biên do tiểu đường: Đường huyết cao kéo dài có thể làm tổn thương các dây thần kinh, đặc biệt là ở bàn chân. Điều này dẫn đến mất cảm giác, khiến người bệnh không nhận ra các vết thương nhỏ, vết bỏng, hoặc các dị vật mắc kẹt trong giày.
• Bệnh mạch máu ngoại biên: Tiểu đường làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, làm giảm lưu lượng máu đến bàn chân. Khi máu lưu thông kém, các vết thương sẽ khó lành hơn và dễ bị nhiễm trùng.
• Nhiễm trùng: Người bệnh tiểu đường có hệ miễn dịch suy yếu, khiến họ dễ bị nhiễm trùng hơn. Các vết thương nhỏ ở bàn chân có thể nhanh chóng trở thành ổ nhiễm trùng nghiêm trọng, thậm chí hoại tử.
• Chăm sóc bàn chân không đúng cách: Việc không kiểm tra bàn chân thường xuyên, cắt móng chân không đúng cách, đi giày dép chật chội, hoặc không giữ vệ sinh bàn chân sạch sẽ đều làm tăng nguy cơ biến chứng.

Các Bước Phòng Ngừa Biến Chứng Bàn Chân Hiệu Quả

• Kiểm soát đường huyết: Duy trì đường huyết ổn định là yếu tố then chốt để ngăn ngừa tất cả các biến chứng của tiểu đường, bao gồm cả biến chứng bàn chân.
• Kiểm tra bàn chân hàng ngày: Tự kiểm tra bàn chân hàng ngày để phát hiện sớm các vết thương, vết phồng rộp, vết chai, hoặc bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Sử dụng gương nếu cần thiết để kiểm tra kỹ hơn.
• Giữ vệ sinh bàn chân: Rửa chân hàng ngày bằng nước ấm và xà phòng nhẹ. Lau khô chân cẩn thận, đặc biệt là giữa các ngón chân.
• Dưỡng ẩm cho bàn chân: Sử dụng kem dưỡng ẩm để giữ cho da chân mềm mại và tránh bị nứt nẻ. Tránh thoa kem giữa các ngón chân.
• Cắt móng chân đúng cách: Cắt móng chân ngang và dũa các cạnh sắc để tránh làm tổn thương da. Nếu bạn gặp khó khăn, hãy nhờ sự giúp đỡ của bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc bàn chân.
• Đi giày dép phù hợp: Chọn giày dép thoải mái, vừa vặn, có độ thông thoáng tốt và không gây áp lực lên bàn chân. Kiểm tra giày dép trước khi đi để đảm bảo không có vật lạ bên trong.
• Không đi chân đất: Luôn đi giày dép, kể cả trong nhà, để bảo vệ bàn chân khỏi các tổn thương.
• Bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá làm giảm lưu lượng máu đến bàn chân và làm chậm quá trình lành vết thương.
• Khám bác sĩ thường xuyên: Đi khám bác sĩ chuyên khoa nội tiết và bác sĩ chuyên khoa bàn chân định kỳ để được kiểm tra và tư vấn về chăm sóc bàn chân.

Từ câu chuyện đau lòng trên, chúng ta thấy rằng việc chăm sóc bàn chân đúng cách là vô cùng quan trọng đối với người bệnh tiểu đường. Hãy chủ động bảo vệ đôi chân của bạn ngay từ hôm nay để tránh những hậu quả đáng tiếc.