Hàng Giả Ung Thư: Thực Phẩm, Mỹ Phẩm Giả Bủa Vây!

Hàng giả, hàng nhái đang trở thành nỗi ám ảnh của người tiêu dùng Việt Nam, len lỏi vào từng ngóc ngách của cuộc sống, từ thực phẩm, mỹ phẩm đến thuốc men. Đằng sau những món hàng “giá hời” ấy là những hiểm họa khôn lường, đặc biệt là nguy cơ ung thư đang ngày càng gia tăng. Vậy, đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này và giải pháp nào để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng?

Thực trạng đáng báo động: Hàng giả tràn lan, “bủa vây” người tiêu dùng

Những năm gần đây, vấn nạn hàng giả, hàng nhái đã trở thành một điểm nóng trong xã hội Việt Nam. Từ sữa bột trẻ em, thực phẩm chức năng (TPCN), thuốc chữa bệnh đến mỹ phẩm, hàng loạt sản phẩm bị làm giả một cách tinh vi, đánh lừa người tiêu dùng bằng bao bì bắt mắt và giá cả hấp dẫn. Điều đáng lo ngại hơn, những sản phẩm này thường chứa các chất độc hại không được kiểm định, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.

Theo báo cáo của Tổng cục Quản lý thị trường, hàng năm, hàng chục nghìn vụ vi phạm liên quan đến hàng giả bị phát hiện. Tuy nhiên, con số thực tế có thể lớn hơn nhiều do sự tinh vi của các đường dây sản xuất. Các sản phẩm được làm giả thường không rõ nguồn gốc, chứa các chất cấm hoặc hóa chất độc hại, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng.

Gần 600 loại sữa giả bị phát hiện: “Đòn giáng” vào niềm tin của người tiêu dùng

Vụ việc gần đây nhất liên quan đến sữa giả bị phát hiện vào tháng 4/2025 đã gây chấn động dư luận. Hai công ty là Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma và Công ty CP Dược dinh dưỡng Hacofood Group đã sản xuất và phân phối 573 nhãn hiệu sữa bột giả, chủ yếu nhắm vào đối tượng trẻ em, người bệnh tiểu đường, phụ nữ mang thai và người cao tuổi. Các sản phẩm này được quảng cáo chứa các thành phần quý như tổ yến, đông trùng hạ thảo, macca, nhưng thực tế không hề có. Doanh thu từ hoạt động này ước tính lên tới 500 tỷ đồng.

Đáng chú ý, trong số 573 nhãn hiệu sữa bột giả này, có tới 305 nhãn hiệu được nộp hồ sơ tự công bố sản phẩm tại Sở Y tế tỉnh Hòa Bình. Điều này cho thấy sự lỏng lẻo trong công tác hậu kiểm và quản lý chất lượng sản phẩm tại địa phương, cũng như sự tinh vi của các đối tượng vi phạm.

“Mỹ phẩm rởm” tung hoành trên mạng: Lợi nhuận “khủng” từ sức khỏe người tiêu dùng

Tháng 5/2025, một loạt các cơ sở sản xuất, buôn bán mỹ phẩm giả cũng bị triệt phá. Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Bắc Giang đã triệt phá một cơ sở sản xuất, buôn bán số lượng lớn mỹ phẩm giả ở Bắc Giang. Chủ cơ sở đã sản xuất hàng nghìn sản phẩm mỹ phẩm giả, bán trót lọt hơn 100.000 đơn hàng cho các khách hàng ở các tỉnh, thành phố trong cả nước thông qua sàn giao dịch thương mại điện tử Shopee, TikTok. Nguyên liệu sản xuất chủ yếu là dung dịch, hương liệu pha chế không rõ nguồn gốc xuất xứ, bột phèn chua.

Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) cũng vừa ban hành công văn về việc đình chỉ lưu hành, thu hồi mỹ phẩm lưu thông có công thức không đúng như hồ sơ đã công bố, có những nghi công dụng không phù hợp với hồ sơ công bố đối với 9 sản phẩm của Công ty TNHH thương mại tổng hợp & dịch vụ Linh Anh (tại Thanh Ba, Phú Thọ).

Vụ việc dầu gội Hanayuki Shampoo của Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ VB Group (chồng ca sĩ Đoàn Di Băng làm đại diện pháp luật) bị thu hồi do không đạt chất lượng vi sinh vật và chứa chất bảo quản không có trong công thức đã công bố cũng là một hồi chuông cảnh tỉnh về tình trạng mỹ phẩm giả đang diễn biến phức tạp.

Thuốc giả: “Án tử” cho người bệnh

Liên quan đến thuốc giả, vụ công ty VN Pharma buôn bán thuốc ung thư giả H-Capita giai đoạn 2013-2019 là một vết nhơ trong ngành dược phẩm Việt Nam. Công ty này đã lập khống 15 hợp đồng mua bán thuốc với công ty nước ngoài để nhập khẩu hơn 830.000 hộp thuốc giả mạo nhãn hiệu Health 2000 Canada. Kết quả là hơn 620.000 hộp thuốc giả đã được bán ra thị trường, thu lợi bất chính hơn 31 tỷ đồng.

Tháng 4/2025, một đường dây sản xuất thuốc giả quy mô lớn tại Thanh Hóa cũng bị phát hiện. Các đối tượng trong đường dây đã tổ chức sản xuất thuốc giả tại nhiều địa điểm, ngụy trang dưới dạng “hàng xách tay”. Khám xét 6 nhà kho, lực lượng chức năng thu giữ 10 tấn thuốc và nguyên liệu không rõ nguồn gốc.

Năm 2023, Cục Quản lý Dược yêu cầu các cơ quan chức năng Hà Nội truy tìm và xử lý khi phát hiện mẫu thuốc kháng sinh Cefixime 200 giả, nơi sản xuất là Công ty cổ phần dược phẩm Cửu Long, nhưng thực tế không đạt yêu cầu chất lượng, chứa paracetamol thay vì cefixim.

Tình trạng buôn bán thuốc giả, kể cả TPCN giả qua hệ thống nền tảng trực tuyến còn “sôi nổi” và khó kiểm soát hơn.

Hàng giả không chỉ là vấn đề kinh tế, mà còn là một thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng. Đằng sau những món hàng tưởng chừng vô hại ấy là nguy cơ ung thư đang rình rập, đe dọa trực tiếp đến tính mạng của người tiêu dùng.

Một điểm chung của hàng giả là tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư thông qua nhiều con đường:

• Tích lũy chất độc trong cơ thể: Hàng giả thường chứa các hóa chất độc hại, kim loại nặng hoặc chất bảo quản độc hại, tích tụ lâu ngày trong cơ thể sẽ gây tổn thương tế bào, dẫn đến ung thư.
• Làm tổn thương ADN: Nhiều hóa chất trong hàng giả có khả năng phá hủy cấu trúc gen, gây đột biến tế bào, tăng nguy cơ ung thư.
• Kích hoạt đột biến tế bào: Một số chất trong hàng giả có thể kích hoạt các tế bào ung thư phát triển nhanh chóng, dẫn đến ung thư di căn.

Sữa giả: “Mồi ngon” cho ung thư

Sữa giả có thể chứa các hóa chất như formaldehyde hoặc chất độn hóa học, vốn bị cấm trong thực phẩm. Những chất này có khả năng phá hủy cấu trúc gen, gây viêm mạn tính, tăng nguy cơ ung thư gan, dạ dày, đại tràng.

Thuốc giả: “Án tử” cho người bệnh ung thư

Thuốc giả, đặc biệt là thuốc ung thư, không chỉ không có tác dụng chữa bệnh mà còn chứa các tạp chất nguy hiểm như arsenic, cadmium hoặc dung môi công nghiệp, những chất đã được xếp vào nhóm gây ung thư chắc chắn ở người (Nhóm 1) theo phân loại của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC).

Vì sao hàng giả “lộng hành”?

Xuất phát từ lợi nhuận, cộng với chi phí sản xuất thấp, nhu cầu người tiêu dùng lớn và tâm lý “giá rẻ là tốt” đã tạo điều kiện cho hàng giả sinh sôi. Trong khi đó, việc kiểm tra, kiểm soát chuỗi cung ứng còn lỏng lẻo, đặc biệt là trên môi trường trực tuyến.

Bà Trần Việt Nga – Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết, nguyên nhân của tình trạng này xuất phát từ một số bất cập trong cơ chế quản lý. Nghị định 15/2018/NĐ-CP hiện hành cho phép doanh nghiệp tự công bố sản phẩm mà không cần thẩm định trước từ cơ quan quản lý nhà nước. Cơ chế thông thoáng này vốn nhằm khuyến khích doanh nghiệp phát triển sản phẩm nhanh, tuy nhiên cũng bị một số đối tượng lợi dụng để đưa hàng kém chất lượng ra thị trường, lách luật thông qua việc tự công bố sai nhóm sản phẩm.

Hơn nữa, thủ tục tự công bố hiện nay khá đơn giản, không mất phí và không yêu cầu xác thực ngay về số lượng sản xuất thực tế, dẫn đến sự chênh lệch lớn giữa hồ sơ công bố và hoạt động thực tế. Trong khi đó, lực lượng hậu kiểm tại các địa phương còn hạn chế cả về nhân lực lẫn kinh phí, khiến công tác kiểm tra và lấy mẫu kiểm nghiệm còn gặp nhiều khó khăn.

Ông Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược cho rằng, chế tài xử lý đối với các trường hợp vi phạm chưa đủ sức răn đe.

Giải pháp nào để “chặn đứng” hàng giả, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng?

Để ngăn chặn vấn nạn hàng giả và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, cần có sự phối hợp đồng bộ từ nhiều phía.

• Nâng cao đạo đức kinh doanh: Các cơ sở sản xuất phải đặt đạo đức kinh doanh lên hàng đầu và tuân thủ nghiêm ngặt mọi quy định của pháp luật về sản xuất, kinh doanh thực phẩm.
• Tăng cường quản lý nhà nước: Ban hành đầy đủ, kịp thời các văn bản pháp luật, cùng với việc trang bị các công cụ hiệu quả để kiểm soát chặt chẽ sản phẩm lưu thông trên thị trường. Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm cần được thực hiện nghiêm minh và thường xuyên.
• Hoàn thiện cơ chế tự công bố: Sửa đổi Nghị định 15 theo hướng tăng cường điều kiện công bố, phân loại chặt chẽ nhóm sản phẩm và nâng cao hiệu quả hậu kiểm. Rà soát, sửa đổi Luật An toàn thực phẩm và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan để bổ sung quy định về quảng cáo, đặc biệt trong bối cảnh ngày càng nhiều sản phẩm được quảng bá sai sự thật trên mạng xã hội.
• Nâng cao nhận thức người tiêu dùng: Người tiêu dùng cần chủ động trang bị kiến thức, biết cách chọn lựa sản phẩm thông minh, theo dõi các cảnh báo từ cơ quan chức năng để đưa ra những quyết định sáng suốt, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Ung thư từ hàng giả: Cần hành động ngay để bảo vệ sức khỏe cộng đồng

Vấn nạn hàng giả đang là mối đe dọa tiềm ẩn đến sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là nguy cơ ung thư, đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội trong việc ngăn chặn và đẩy lùi để xây dựng môi trường tiêu dùng an toàn và lành mạnh.