Suy Tuyến Thượng Thận Vì Xịt Mũi Do Lạm Dụng Corticoid

Câu chuyện đau lòng của một người mẹ khi phát hiện con trai 14 tuổi bị suy tuyến thượng thận do thói quen sử dụng thuốc xịt mũi chứa corticoid không theo chỉ định, một lời cảnh tỉnh sâu sắc cho các bậc phụ huynh về việc sử dụng thuốc, đặc biệt là corticoid, cho trẻ em. Viêm mũi dị ứng tưởng chừng vô hại, nhưng cách điều trị sai lầm có thể gây ra những hậu quả khôn lường.

Viêm Mũi Dị Ứng Ở Trẻ: Chuyện Nhỏ Hóa Lớn Vì Lạm Dụng Thuốc Xịt Mũi Corticoid?

BSCKI Dương Minh Tuấn (Bệnh viện Bạch Mai) vừa tiếp nhận một ca bệnh khiến anh không khỏi trăn trở. Cậu bé 14 tuổi, vốn khỏe mạnh, đến khám chỉ vì những cơn hắt hơi, nghẹt mũi dai dẳng. Mẹ cháu cho biết, mỗi khi thời tiết thay đổi hoặc hít phải khói bụi, con lại khó chịu. Thương con, chị tự ý mua thuốc xịt mũi có chứa corticoid tên H. (một loại thuốc cần được bác sĩ chỉ định) cho con dùng. Thấy con xịt vào là dễ chịu ngay, chị yên tâm cho con dùng thường xuyên mà không hề đi khám hay tham khảo ý kiến bác sĩ.

Phát Hiện Bất Ngờ: Da Rạn Mỏng – Dấu Hiệu Của Suy Tuyến Thượng Thận

Trong quá trình thăm khám, các bác sĩ tình cờ phát hiện da của cháu bé có nhiều vết rạn mỏng. Đây là một dấu hiệu điển hình mà các bác sĩ nội tiết thường gặp ở bệnh nhân sử dụng corticoid kéo dài. Kết quả xét nghiệm cho thấy, tuyến thượng thận của cháu bé đã bị ức chế, không còn khả năng tiết hormone như bình thường. Nguyên nhân chính là do việc hấp thụ corticoid kéo dài qua đường xịt mũi.

Người mẹ vô cùng bàng hoàng: “Nhưng cháu vẫn khỏe mà, vẫn đi học bình thường, có sao đâu?”.

Suy tuyến thượng thận là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng lại thường diễn biến âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng. Bệnh không gây sốt, không đau, không làm người ta lo lắng. Chỉ đến khi cơ thể gặp phải những căng thẳng như sốt cao, tai nạn, phẫu thuật, nhiễm trùng, tuyến thượng thận không còn đủ hormone để đối phó. Lúc này, tình trạng bệnh có thể chuyển biến rất nhanh, dẫn đến tụt huyết áp, rối loạn điện giải, sốc, hôn mê, thậm chí tử vong.

Corticoid: “Con Dao Hai Lưỡi” Trong Điều Trị Bệnh

BS Tuấn chia sẻ: “Tôi không trách người mẹ ấy. Chị chỉ làm điều mà bất kỳ người mẹ nào cũng sẽ làm: Tìm cách giúp con dễ chịu, giúp con đỡ mệt. Nhưng tôi ước gì có ai đó cảnh báo sớm hơn, giải thích sớm hơn cho chị hiểu rằng corticoid không phải là “thuốc lành”, và bất kì loại thuốc nào đưa vào cơ thể cũng có hai mặt”.

Điều đáng lo ngại là, các dạng thuốc xịt, thuốc bôi ngoài da (những hình thức tưởng như vô hại) vẫn có thể âm thầm phá vỡ sự cân bằng nội tiết trong cơ thể trẻ nhỏ. Hậu quả là tuyến thượng thận có thể không còn khả năng phục hồi hoàn toàn.

BS Tuấn đưa ra lời khuyên: “Nếu bạn là phụ huynh, nếu con bạn đang dùng thuốc có chứa corticoid, dù chỉ là xịt mũi, bôi da, hay dạng hít, xin đừng chủ quan. Hãy hỏi bác sĩ. Hãy kiểm tra định kỳ. Và đừng đánh đổi sự tiện lợi hôm nay để rồi phải trả giá bằng sức khỏe ngày mai. Mong rằng những câu chuyện như này không lặp lại thêm lần nào nữa”.

Tác Hại Khôn Lường Khi Lạm Dụng Corticoid

BSCKII Nguyễn Chí Sỹ (Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An) cho biết: Cortisol là một hormone do tuyến thượng thận tiết ra, có tác dụng điều hòa chuyển hóa đường trong cơ thể và chống lại các stress. Corticoid là một chất kháng viêm mạnh, thường có trong thành phần của nhiều loại thuốc điều trị các bệnh lý của nhiều chuyên khoa, như thuốc nhỏ, xịt trong tai mũi họng; thuốc bôi trong da liễu; thuốc uống chống viêm trong nhiều bệnh lý và các thuốc không có nguồn gốc rõ ràng với quảng cáo giúp trẻ ăn ngon, tăng cân.

Việc sử dụng các chế phẩm corticoid liều cao, kéo dài không theo chỉ dẫn của bác sĩ có thể gây ra những tác dụng phụ trên nhiều hệ cơ quan khác nhau:

• Toàn thân: Phù, tăng huyết áp.
• Chuyển hóa: Đái tháo đường, rối loạn mỡ máu.
• Da: Tăng nguy cơ nhiễm trùng da, mỏng da, rạn da, dễ bầm tím, mụn trứng cá.
• Mỡ: Rối loạn phân bố mỡ gây nên kiểu hình Cushing: Mặt tròn như mặt trăng, béo trung tâm, bướu lưng trâu, chi teo.
• Cơ, xương: Teo cơ, loãng xương, chậm phát triển ở trẻ em.
• Tiêu hóa: Viêm loét dạ dày tá tràng.
• Miễn dịch: Suy giảm miễn dịch nên dễ nhiễm trùng cơ hội, giảm hiệu quả và tăng nguy cơ của vaccine.
• Thần kinh: Thèm ăn, rối loạn cảm xúc, trầm cảm.
• Mắt: Đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp.
• Thượng thận: Khi dừng đột ngột có thể gây ra tình trạng suy thượng thận cấp, một tình trạng cấp cứu có khả năng tử vong nếu không được xử trí kịp thời.

Nguyên Tắc Vàng Khi Sử Dụng Thuốc Chứa Corticoid Cho Trẻ

Các bác sĩ khuyến cáo: Phụ huynh không nên tự ý sử dụng những thuốc có chứa thành phần này cho trẻ, chỉ sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ và tái khám định kỳ để được theo dõi tác dụng phụ của thuốc. Việc theo dõi bao gồm: đo huyết áp, cân nặng, chiều cao, tốc độ phát triển của trẻ, xét nghiệm máu, kiểm tra mắt từ 1 đến 3 tháng/ lần.

Câu chuyện đau lòng về cậu bé 14 tuổi bị suy tuyến thượng thận do lạm dụng thuốc xịt mũi chứa corticoid là lời cảnh tỉnh đắt giá. Các bậc phụ huynh cần đặc biệt cẩn trọng khi sử dụng thuốc cho trẻ, đặc biệt là corticoid. Chỉ sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ, tuân thủ đúng liều lượng và thời gian điều trị, đồng thời tái khám định kỳ để theo dõi tác dụng phụ. Đừng để sự chủ quan và thói quen tự điều trị bệnh “giết chết” sức khỏe của con bạn.